Nareismaatregel van de baan: gezinnen statushouders mogen naar Nederland
Door Priscilla Slomp
08 feb 2023
Door de maatregel moesten gezinsleden van asielzoekers met een verblijfsvergunning tijdelijk zes maanden langer wachten voordat ze naar Nederland mochten afreizen. Ze mochten alleen eerder komen als er al een woning beschikbaar was. In totaal ging het afgelopen maanden om 1780 mensen. Een deel is al overgekomen naar Nederland.
De Raad van State benadrukt dat er geen wettelijke basis voor de maatregel in het Nederlandse recht is. Dit betekent dat de overheid daarom niet zomaar rechten van burgers mag inperken. "Alleen al daarom is het hoger beroep van de staatssecretaris tegen de uitspraken van de rechtbanken ongegrond", vindt de hoogste rechter. Ook is de maatregel in strijd met Europees recht en EU-verdragen.
Begin december werd het kabinet voor het eerst teruggefloten door de rechter. Een voorzieningenrechter oordeelde dat de gezinsleden van een Syrische vrouw per direct naar Nederland mochten komen. In de weken daarop volgden nog meer uitspraken in het nadeel van de Staat. Nu de Raad van State uitspraak heeft gedaan, is er geen hoger beroep meer mogelijk.
Druk op asielopvang geen gegronde reden om rechten in te perken
Het kabinet wilde met de beperking de druk op de asielopvang verlichten. De landsadvocaat zei tijdens de zitting dan ook dat het kabinet vorige zomer kort gezegd geen andere keus had dan de gezinshereniging te beperken. Ze benadrukte dat de gezinsleden, als zij naar Nederland komen, waarschijnlijk onder zeer slechte omstandigheden worden opgevangen. Dat is volgens de landsadvocaat ook een schending van mensenrechten.
De Raad van State gaat hier niet in mee. "Het Europees recht laat alleen in heel strikt omschreven situaties een beperkte ruimte om het Europese recht opzij te zetten ten gunste van, kort gezegd, hogere belangen. De tekortkomingen in de asielopvang voldoen niet aan de bijzonder hoge drempel die voor een uitzondering vereist is."
Coalitie van begin af aan verdeeld over maatregel
Direct na de aankondiging van het beleid in augustus vorig jaar kwam er al veel kritiek op de nareismaatregel. Juristen waarschuwden dat het beleid in strijd is met de wet. Ook ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid hadden grote twijfels. Toch wilde een nipte meerderheid van de Tweede Kamer de maatregel niet van tevoren juridisch laten toetsen.
Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie stemden wel voor een juridisch advies, maar CDA en VVD stemden tegen. De vier partijen staan sowieso heel anders tegenover asiel en migratie. Deze achilleshiel van de coalitie heeft al vaker tot spanningen geleid.
De nareismaatregel was een van de besluiten uit het asielakkoord dat de coalitie vorige zomer sloot. De opvangcrisis was op dat moment tot een dieptepunt gezakt. Nachtenlang sliepen mensen buiten bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Het beperken van gezinshereniging was vooral een pijnlijk punt voor D66 en de ChristenUnie.
Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) schortte in januari de beperking al op. Dat deed hij in afwachting van de uitspraak van de Raad van State.
Wat is de Raad van State?
De Raad van State heeft twee belangrijke taken: onafhankelijk advies over wetsvoorstellen geven en rechtspreken. Deze twee afdelingen werken gescheiden. Als hoogste bestuursrechter van het land doet de Raad van State uitspraken in geschillen tussen de burger en de overheid. Formeel is de koning de voorzitter, maar eigenlijk is dat vicepresident Thom de Graaf.