Zo krijgt het parlement inzage in geheime noodplannen voor als de euro valt
Michaël Niewold
24 november 2022
Minister Sigrid Kaag van Financiën heeft de info het stempel staatsgeheim gegeven omdat het vrijgeven ervan 'speculaties in de hand kan werken'. En speculatie kan weer leiden tot onzekerheid op financiële markten, met 'mogelijke negatieve effecten op de financiële stabiliteit' als gevolg, schrijft Kaag aan de Tweede Kamer.
En dat kan de internationale en diplomatieke belangen van Nederland schaden. Als dit zo is, kan informatie tot staatsgeheim verklaard worden. Er zijn vervolgens drie niveaus staatsgeheim, waarvan 'confidentieel' het laagste is. Daarboven komen nog de gradaties 'geheim' en 'zeer geheim'. Die niveaus zijn er om aan te geven hoe erg het is als de informatie lekt.
Om inzage te krijgen in deze confidentiële informatie moeten de Kamerleden ten eerste verklaren dat ze op de hoogte zijn van de regels voor het omgaan met staatsgeheimen. Hun namen worden ook genoteerd. Dat namenlijstje is overigens ook alleen in uitzonderlijke gevallen in te zien.
In een kluis
De informatie wordt bewaard in de kluis van de griffier, het hoofd van de ambtenaren die in de Tweede Kamer werken. De Kamerleden mogen de informatie vervolgens één voor één gaan bekijken in 'een bijzondere afgesloten ruimte'.
Wat voor soort ruimte dit precies is, daar wil zowel de voorlichting van de Tweede Kamer als het ministerie van Financiën geen verdere details over geven. Ambtenaren van het ministerie adviseren Kaag om op alle eventuele persvragen geen commentaar te geven.
Geen elektronische apparaten
In datzelfde advies staat dat Kamerleden geen elektronische apparaten mogen meenemen, om te voorkomen dat ze foto's kunnen maken van de documenten of de info inspreken en op die manier naar buiten smokkelen.
Ze mogen wel aantekeningen maken, maar die moeten ze vervolgens inleveren bij de griffier, die deze in een kluis bewaart. Als het onderwerp behandeld wordt tijdens een - vanzelfsprekend besloten - vergadering, worden de aantekeningen uit de kluis gehaald. Na de vergadering moeten ze weer worden ingeleverd bij de griffie.
Met hulp van DNB
Hoe lang de Kamerleden de informatie kunnen bekijken is niet afgesproken. Overigens krijgt het parlement niet eens de volledige scenario's te zien, maar slechts een samenvatting ervan die is gemaakt door het ministerie met behulp van de Nederlandsche Bank (DNB).
Het gaat om plannen die gemaakt zijn rond de financiële crisis die in 2008 begon. Deze begon in de Verenigde Staten, maar sloeg over naar de EU toen Griekenland zijn schulden niet meer kon betalen.
In die tijd was de vrees groot dat dit over kon slaan naar andere landen en dat de euro ten val zou komen. De angst was zo groot, dat er noodscenario's werden gemaakt voor als dat zou gebeuren, vertelde Jeroen Dijsselbloem in 2014. Hij was toen minister van Financiën.
Omdat de economie op dit moment ook in zwaar weer zit, hebben Kamerleden Pieter Omtzigt en Derk Jan Eppink (JA21) om inzage in de scenario's gevraagd. Alleen dan kunnen zij hun taak als parlementariër - het controleren van de regering - goed uitvoeren, aldus Omtzigt.