Ruim 900 Nederlandse bedrijven in handen van Chinezen: 'Risico op spionage'
28 september 2022
De bedrijven zijn actief in onder andere de Rotterdamse haven en de telecom- en energiesector.
Chinese bedrijven in Nederland
Het aantal en de invloed die deze bedrijven in Nederland krijgen baart deskundigen zorgen. "Het zijn er heel veel", zegt China-expert Jonathan Holslag van de Vrije Universiteit in Brussel in reactie op de lijst. "Hierdoor wordt het knap lastig voor de overheid om ze permanent in de gaten te houden." Ook inlichtingendienst AIVD waarschuwt al jaren voor spionage, te grote afhankelijkheid en zelfs sabotage vanuit China.
Nederland is voor China een belangrijk land. In de periode 2018-2021 belandde bijna 90 procent van alle Chinese investeringen in Europa in slechts vier landen: het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Nederland.
In deze sectoren zijn Chinese bedrijven actief
Dominant in havens
Zo bezit China meerdere enorme containeroverslagbedrijven en rederijen in de Rotterdamse haven, zoals COSCO. Dat bedrijf is in handen van de Chinese staat. COSCO is één van de belangrijkste spelers in de containerstromen tussen Europa en China. "Daarmee hebben ze een machtspositie", volgens China-deskundige Frans-Paul van der Putten, "omdat Nederland weer enorm afhankelijk is van de Rotterdamse haven."
"China heeft toegang tot onze markt en wil geleidelijk aan die logistieke ketens domineren", zegt Holslag. "Dat mogen we niet zomaar laten gebeuren, daarom is enige voorzichtigheid hier wel op z'n plaats."
AIVD: 'Gevaar spionage en sabotage'
Inlichtingendienst AIVD waarschuwt al jaren voor de toenemende invloed van China in Nederland. "China is de grootste bedreiging voor de economische veiligheid in Nederland", schreef de dienst in het laatste jaarverslag. Volgens de AIVD is er gevaar op spionage, beïnvloeding en zelfs op sabotage.
China wil in 2049 de economische en militaire grootmacht van de wereld zijn, met als doel om de Verenigde Staten te overtreffen. Ze streeft ernaar om hightechindustrieën te bezitten of te verkrijgen. Dat kan door economische spionage maar ook door investeringen of overnames van buitenlandse bedrijven.
China richt zich op sectoren zoals biotechnologie en techniek voor het maken en ontwikkelen van computerchips, ook wel halfgeleiders genoemd. "Het land [China red.] probeert in Nederland aan hoogwaardige kennis en technologie te komen, in het bijzonder aan halfgeleiders", zo valt te lezen in het AIVD-jaarverslag van 2021.
De AIVD doet dit jaar meer onderzoek naar de specifieke dreigingen en verschijningsvormen en hoe bedrijven en overheid zich daartegen kunnen wapenen.
Hightech spionage
Verder duiken Chinese hightechbedrijven op rond technische universiteiten in Nederland, zoals in Eindhoven. Uit ons onderzoek blijkt dat op de High Tech Campus in die zelfde stad minstens acht Chinese bedrijven zijn gevestigd die zich richten op hoogtechnologische kennis, zoals chiptechnologie en lithiumbatterijen.
Jonathan Holslag noemt die aanwezigheid zo dicht bij een technische universiteit 'zeer zorgelijk' vanwege het risico op industriële spionage.
"We moeten er rekening mee houden dat China samenwerking ziet als middel, niet als doel. Het is een middel om op lange termijn onze technologie, onze kennis te pakken om niet meer afhankelijk te zijn van andere landen."
Nauwe banden met overheid
Bij China moet je nog alerter zijn dan bij andere landen, zegt China-expert Frans-Paul van der Putten. "Wat bijzonder is aan China, is dat het Chinese bedrijfsleven veel meer aan politiek gebonden is. Bedrijven hebben veel nauwere banden met de Chinese overheid en dat hebben andere grote economieën niet."
Chinese energiebedrijven
Ook in de zonne-energiesector zijn Chinese bedrijven groot. Een bedrijf als Chint Solar heeft inmiddels 13 zonneparken in Nederland ontwikkeld die stroom leveren aan 160.000 huishoudens. Nog eens 6 zonneparken zijn in ontwikkeling.
De energiesector wordt door de Nederlandse overheid aangemerkt als vitale infrastructuur. Dat betekent dat als zo'n sector uitvalt of verstoord raakt, dat tot ernstige maatschappelijke ontwrichting leidt en een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. In de lijst komen 14 Chinese bedrijven voor die actief zijn in de energiesector.
"China is al een heel grote speler in zon- en windenergie", stelt Frans-Paul van der Putten. Bedrijven in die sector ontvangen enorme subsidies van de Chinese overheid. "Zo bestaat het risico dat er straks door de Chinese overheid gesubsidieerde windparken komen die door Chinese bedrijven worden beheerd. Daarmee kan het niet op korte termijn, zoals Rusland, schade aanrichten, maar dat is wel iets waar je op langere termijn erg afhankelijk van gaat worden, zeker nu we van olie en gas af willen."
Nog eens 25 andere bedrijven in Chinese handen zijn actief in sectoren in de vitale infrastructuur, zoals in het geldverkeer, internet- en datadiensten en ICT en communicatie.
Ingrijpen
Het is tijd voor ingrijpen, zegt Holslag. "We zijn te afhankelijk van China en we moeten snel beginnen om die afhankelijkheid af te bouwen. "Anders betalen we daar later alleen nog maar een veel hogere prijs voor, zoals we dat nu doen bij Rusland."
Verantwoording
De lijst met Chinese bedrijven bestaat uit 903 bedrijven die staan ingeschreven bij de Nederlandse Kamer van Koophandel en waarvan de eigenaar in China zit. Onder die 903 bedrijven hangen nog eens 466 dochterbedrijven die ook in de Kamer van Koophandel staan ingeschreven. In juni 2022 was het meetmoment waarop we KvK-register hebben geraadpleegd.
De lijst met Chinese bedrijven is tot stand gekomen in samenwerking met Follow the Money. De gehele lijst is hier terug te vinden.
https://data.ftm.nl/datasets/144