Medeauteur prof. Gert-Jan Nabuurs: ’De tijd is op’
Klimaatrapport VN: opwarming aarde beperken tot 1,5 graad is onmogelijk
author avatar
Door EDWIN TIMMER
04 apr. 2022
Volgens honderden wetenschappers die aan het rapport hebben meegeschreven, was de totale uitstoot van broeikasgassen in het decennium van 2011 tot 2020 nog nooit zo hoog. Wel neemt de groeisnelheid af dankzij het klimaatbeleid dat al wordt gevoerd in westerse landen. Maar het beperken van de opwarming tot 1,5 graad (vergeleken met het begin van de Industriële Revolutie) vereist dat de totale mondiale uitstoot piekt voor 2025 en vervolgens met 43% daalt voor 2030. Dat is zeer onwaarschijnlijk.
’Alarmerend’
Klimaatminister Rob Jetten noemt het rapport ’wederom alarmerend’ en ziet een ’duidelijke boodschap’ voor zichzelf. Jetten: „De opwarming van de aarde beperken tot 1,5 graden raakt uit het zicht, tenzij we meer actie ondernemen. En de komende jaren zijn daarbij doorslaggevend. De centrale boodschap om beleidsmaatregelen te versnellen en te versterken neem ik ter harte. Het rapport laat zien dat er genoeg mogelijkheden voor zijn. We zetten goede stappen maar er moet nog heel veel gebeuren, met alle betrokkenen en op alle fronten.”
Het rapport is de derde IPCC-publicatie in korte tijd. Vorig jaar augustus verscheen een stand van zaken over de klimaatwetenschap waarbij werd gesteld dat de mens „onmiskenbaar” het klimaat opwarmt. Eind februari beschreef het IPCC de effecten van klimaatverandering, waarbij werd gewezen op een toename van hittegolven in Europa. In dit derde rapport staan maatregelen die landen zouden moeten nemen om klimaatverandering tegen te gaan.
’Kruispunt’
Er is ook goed nieuws. Duurzame energiebronnen zoals zon en wind zijn in tien jaar met 85% goedkoper geworden. Daarnaast hebben vooral westerse landen beleid ingevoerd om ontbossing tegen te gaan en energie efficiënter te gebruiken. „We staan op een kruispunt”, zegt IPCC-voorzitter Hoesung Lee. „We hebben de kennis en het gereedschap om de opwarming tegen te gaan. Ik ben enthousiast door de klimaatmaatregelen die in zoveel landen worden genomen.”
Maar genoeg is het nog niet. Om de opwarming binnen de perken te houden is volgens het rapport een grootschalige elektrificatie van het (stedelijk) transport nodig, op basis van bronnen die geen CO2 uitstoten. De industrie op haar beurt moet gebruikmaken van hergebruikte materialen en, als het niet anders kan, de toch uitgestoten broeikasgassen opvangen en opslaan. Volgens Nabuurs zijn er ’grote veranderingen op wereldschaal nodig om de broeikasgassen die het klimaat schade toebrengen te beperken’.
„Als we nu consequent handelen is een stijging naar gemiddeld twee graden opwarming misschien nog wel te voorkomen”, zegt de Wageningse wetenschapper, die hoofdauteur is van het hoofdstuk over landgebruik en landbouw. Ook voor maximaal twee graden opwarming is overigens een piek van de uitstoot voor 2025 nodig en zou die al met een kwart gedaald moeten zijn voor 2030. Zonder extra klimaatbeleid sturen we, aldus modellen, aan op ruim drie graden opwarming in 2100.’Destructie bossen’
Landgebruik en landbouw zorgen voor 13 tot 20% van alle broeikasgassen. Nabuurs: „Deels komt dat door ontbossing; daarmee bedoelen we niet duurzame houtoogst en herplanting van bomen, maar echt destructie van bossen zoals in Brazilië aan de gang is. Minder bomen betekent verlies van CO2 en minder mogelijkheid om CO2 op te nemen. Een goede ontwikkeling is dat de ontbossing is gehalveerd over de laatste 25 jaar, maar dat is nog niet genoeg.”Ook methaan, uitgestoten door de veehouderij, heeft invloed. Maar het mes zetten in de Hollandse veestapel, is ’niet de oplossing’, benadrukt Nabuurs. „Daarmee verplaats je het probleem alleen maar op wereldniveau. Als je de Nederlandse veehouderij verplaatst naar landen als India of China, ben je geen steek verder”, aldus de professor. Heil ziet hij wel in het stoppen van ontbossing, verduurzaming van de landbouw en het herstel van bos en biodiversiteit.
Ook bij consumentengedrag valt nog veel winst te halen, meent Nabuurs: „Mensen zoals jij, ik, mijn buurvrouw... we zijn allemaal verantwoordelijk voor onze keuzes. Als je bedenkt dat je voor 10 euro naar de Middellandse Zee kunt vliegen, is het natuurlijk gek als je tegelijkertijd aan de boeren vraagt om miljoeneninvesteringen te doen om emissies tegen te gaan.”