Macron heeft de nationalistisch-rechtse Marine Le Pen nog lang niet verslagen
Presidentsverkiezingen Frankrijk Zittend president Macron won overtuigend de eerste ronde van de verkiezingen. Maar radicaal-links en -rechts groeiden fors.
Floor Bouma
10 april 2022
De prognoses lijken op het eerste gezicht goed nieuws voor de zittende president Emmanuel Macron (La République en Marche), die het op 24 april in de tweede ronde tegen Le Pen zal opnemen. Met 27,6 procent van de stemmen overtreft hij zijn score van vijf jaar geleden (24,1 procent) en eindigt hij een stuk hoger dan de afgelopen dagen werd voorspeld. Sinds half maart kroop Le Pen steeds verder omhoog en toen de peilingbureaus vrijdagavond wettelijk het zwijgen werd opgelegd, stonden Macron en Le Pen zelfs praktisch gelijk.
Maar helemaal gerust kan de president niet zijn. De schommelende peilingen van de afgelopen weken tonen dat veel Fransen niet overtuigd zijn van hun keuze. Ook het percentage thuisblijvers (25,1 procent) was slechts één keer hoger tijdens de eerste ronde van de presidentsverkiezingen: een gevolg van het breed geleefde wantrouwen jegens politici en het politieke systeem in Frankrijk. En het is maar zeer de vraag wat de kiezers van de tien andere kandidaten in de tweede ronde gaan doen. Macron leek zich zondagavond zeer bewust van zijn kwetsbare positie. „We vergissen ons niet”, zei hij tijdens zijn verkiezingsevenement in Versailles, „het spel is nog niet gespeeld en het debat dat we de komende twee weken zullen voeren zal beslissend zijn”.
Mélenchon
Zo heerst er bij aanhangers van de radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon, die zondag met 22 procent van de stemmen derde werd, veel argwaan over Macron. Zij zien de president, een voormalig bankier, als vertegenwoordiger van het ‘establishment’ en het door hen zo verafschuwde kapitalisme. Ook gruwen velen in deze kiezersgroep van Macrons weinig effectieve klimaatbeleid en zijn zij het oneens met het buitenlandbeleid van de president. Zo is Mélenchon zeer NAVO- en EU-kritisch en toont Macron zich juist voorstander van deze instanties.
Mélenchon heeft daarentegen wel een ideologische overlap met Le Pen: beiden verzetten zich tegen de gevestigde orde, tonen zich nationalistisch en wantrouwig tegenover globalisering en zeggen op te komen voor het volk. Een deel van Mélenchons kiezers zal in de tweede ronde voor de RN-voorvrouw gaan. Ook zal een deel van deze kiezers in de tweede ronde thuisblijven, wat indirect in Le Pens voordeel zou werken. De vraag is alleen hoe groot deze groepen zijn.
Mélenchon zelf heeft zich – net als vijf jaar geleden – zondagavond impliciet achter Macron geschaard. Bij een campagne-evenement zei hij tegen zijn kiezers „uw woede te kennen”, maar stelde hij dat zij Le Pen „geen enkele stem” moeten gunnen, om te voorkomen dat de RN-voorvrouw „onrepareerbare fouten” kan maken. Ook de verliezende centrum-linkse en centrum-rechtse kandidaten, de socialistische Anne Hidalgo, de groene Yannick Jadot en de rechts-conservatieve Valérie Pécresse, hebben hun kiezers opgeroepen „tegen extreem-rechts” te stemmen en dus voor Macron. Zemmour schaarde zich zoals verwacht achter Le Pen.
Activeren van de thuisblijvers
De komende twee weken zal Le Pen zich vooral richten op het inlijven van de kiezers van Zemmour, Mélenchon en de Republikeinse Pécresse (die in de eerste ronde 4,8 procent van de stemmen kreeg) en het activeren van de thuisblijvers. Zondagavond riep ze bij haar verkiezingsevenement in Parijs „allen die niet op Macron hebben gestemd” op om op haar te stemmen in de tweede ronde. Hierbij zal de voorvrouw van het Rassemblement National inspelen op het gevoel dat zij de stem van de ‘gewone Fransman’ vertegenwoordigt en anders dan Macron een nieuwe wind kan doen waaien in Parijs.
Macron en zijn team zullen er naar verwachting alles aan doen om te onderstrepen hoe verstrekkend de gevolgen zouden zijn van présidente Le Pen. Hiermee begonnen zij al toen Le Pen zo’n twee weken geleden plots omhoog stoomde in de peilingen. Zo noemde Macrons LREM-partijvoorzitter Christophe Castaner Le Pen „gevaarlijk” en zei Macron enkele dagen geleden in een interview met Le Parisien dat haar „fundamenten” ondanks haar gematigdere imago niet veranderd zijn. „Het is een racistisch programma dat erop uit is om de maatschappij op wrede wijze te verdelen.” Ook stelde hij dat haar economische voorstellen, waarmee Le Pen armere kiezers heeft weten te verleiden, praktisch onuitvoerbaar zijn.
Het debat dat op 20 april plaatsvindt tussen Macron en Le Pen zal vermoedelijk in het voordeel van de eerste zijn. Bij hetzelfde debat entre deux tours van vijf jaar geleden bleek de welbespraakte en goed onderbouwde Macron te sterk voor Le Pen. De vraag is echter of kiezers die in de eerste ronde voor anti-establishmentpartijen stemden, zich erg zullen laten beïnvloeden door een dergelijke politieke show.
Dat Macron nog niet achterover kan leunen, bleek zondagavond toen de eerste peilingen voor de tweede ronde na de eerste stembusgang werden gepubliceerd. Een peiling van IFOP plaatste Macron op 51 procent van de stemmen in de tweede ronde op 24 april, tegenover 49 procent voor Le Pen. De strijd is nog allesbehalve gestreden.
Naschrift (11 april 2022): Dit bericht is maandagochtend geactualiseerd aan de hand van de laatste telling. Bovendien was, anders dan hier eerder stond, het percentage thuisblijvers geen record: in 2002 bleven meer kiezers (28,4 procent) thuis.