Kaag belde Rutte vlak voor debat: D66 kan je het Torentje uitjagen
Door PETER WINTERMAN EN WOUTER DE WINTHER
D66 heeft overwogen om demissionair premier Mark Rutte maandag via een motie van wantrouwen direct uit het Torentje te jagen. In hoogoplopend telefoonverkeer belde D66-leider Sigrid Kaag de VVD-premier vlak voor het debat over de kabinetsval om hem te laten weten dat het onzeker was of haar D66-Kamerleden hem heel zouden laten.
Zondagavond belde GL-leider Jesse Klaver de premier om hem te vertellen dat hij, samen met de PvdA, een motie van wantrouwen tegen hem zou indienen. Wat de linkse partijen betreft moest er een ’zakenpremier’ komen. In linkse kringen wordt gesteld dat de premier toen op geen enkele manier de indruk wekte dat hij het bijltje erbij neer zou gooien.
In politiek Den Haag valt op meerdere plekken te horen dat de premier boos reageerde op Klaver. De demissionair premier wees erop dat de oppositie daarmee niet alleen iets onmogelijks vroeg, maar ook het Nederlandse staatssbestel schade toebracht. In de loop van de avond werd duidelijk dat meerdere oppositiepartijen Rutte per direct het Torentje wilden uitjagen. Het was toen onduidelijk wat de coalitiepartijen zouden doen.
Koortsachtig overleg D66-fractie
In het weekeinde is er koortsachtig overleg geweest binnen de D66-fractie over de vraag of Rutte zou moeten worden afgezet, blijkt nu. Onder de D66-achterban klonk steeds harder de roep om dit wél te doen: zo kwam er zondag een online petitie op gang. Er zou ’heftige discussie’ zijn geweest binnen de fractie. Meerdere D66’ers namen Rutte de val van het kabinet zeer kwalijk.
„Het CDA kondigde tenminste netjes aan om te heronderhandelen over het regeerakkoord”, aldus een betrokkene. Uiteindelijk besloot de fractie om het debat van maandag aan te kijken: als Rutte het in hun ogen slecht zou doen, stond het de D66-Kamerleden vrij om Rutte per direct weg te sturen.
Kaag belt Rutte vlak voor debat
Maandagochtend, slechts een minuut of twintig voor de start van het Kamerdebat over de kabinetsval, belde D66-vicepremier Kaag met Rutte om te laten weten dat haar Kamerleden vóór de motie van wantrouwen zouden stemmen als het debat niet goed zou verlopen. Het plan voor deze motie van wantrouwen was volgens Kaag al drie dagen in ontwikkeling.
Een coalitiebron schatte zondag in dat - als de motie van wantrouwen tegen Rutte werd aangenomen - de héle VVD-bewindspersonenploeg uit het kabinet zou stappen. Daarmee zou Kaag als eerste vicepremier automatisch recht krijgen op het demissionaire premierschap. Zij zou dan het kabinet leiden tot de formatie van een nieuw kabinet zou zijn afgerond. Dat had zomaar een jaar kunnen duren. Kaag heeft nog niet gezegd of zij door wil in de Nederlandse politiek.
Fel en geïrriteerd
D66-fractievoorzitter Jan Paternotte ontkent tegenover De Telegraaf dat zijn partij van plan zou zijn geweest om de motie van wantrouwen te steunen. Wel viel tijdens het debat over de kabinetsval op dat Rutte meerdere keren fel en geïrriteerd reageerde op Paternotte. Tegenover de andere fractievoorzitters was Rutte een stuk milder.
„Ik vind het heel logisch dat deze motie is ingetrokken”, zei Paternotte nadat Rutte meldde dat hij niet doorgaat als VVD-lijsttrekker. Rutte haalde met zijn mededeling de politieke angel uit het debat.
Ondanks de ontkenning van D66-fractievoorzitter Paternotte, klinkt vanuit de partij dat de val van het kabinet door Kamerleden als ’niet niets’ is ervaren en dat de D66-fractie het debat daarom ’open’ zou ingaan.
Dat is Haags jargon voor de mogelijkheid dat wordt opengelaten om moties te steunen, kennelijk óók als die het onmiddellijke vertrek van premier Rutte zouden betekenen.
