Topoverleg op het ministerie van Algemene Zaken over asiel. © ANP
Kabinet gevallen over asieldeal: na Ruttes ramkoers wilde ChristenUnie niet meer door
Een hoogoplopend conflict over asiel is Ruttes vierde kabinet te machtig gebleken: de coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie is gevallen. Nadat VVD-premier Mark Rutte woensdag zelf de discussie verder op de spits dreef, was het onderlinge vertrouwen totaal weggeslagen.
Tobias den Hartog 07-07-23
De asieldiscussie binnen het kabinet raakte oververhit, toen premier Mark Rutte woensdag hoogstpersoonlijk de gesprekken onder hoogspanning zette. Hij eiste namens zijn partij strengere regels rond de gezinshereniging van oorlogsvluchtelingen die hier een verblijfsvergunning hebben.
Vanavond lag daar een voorstel over op de onderhandelingstafel, waar VVD, CDA en ook D66 wel oren naar hadden, maar wat de ChristenUnie ‘niet kon dragen’. Het plan was om in de toekomst een tijdelijke stop op gezinshereniging in te lassen, op momenten dat aanmeldcentrum Ter Apel overbelast zou zijn. Hier zou een wetsvoorstel voor worden geschreven, maar ChristenUnie wilde dat pad niet op.
,,Inhoudelijk was er dus een probleem, maar bovenal was het onderlinge vertrouwen gewoon compleet weggeslagen”, aldus een betrokkene.
Rutte overvroeg volgens D66 en ChristenUnie eerst maandag en later op woensdag waar het ging om het beperken van gezinsherenigingen van oorlogsvluchtelingen. ChristenUnie trok een ‘rode lijn’, maar Rutte dreigde zijn zin door te drukken, door er in de ministerraad hoofdelijk over te stemmen. Dan had ChristenUnie alleen nog de keuze om in te stemmen of op te stappen.
Niet alleen ChristenUnie, maar ook D66 en CDA waren verbaasd over die VVD-manoeuvre. Betrokkenen spreken van een ‘lompe’ zet van Rutte. ,,Wij krijgen dit door de strot geduwd. Waar is Rutte mee bezig?”, vroeg een ingewijde zich af.
Voor de VVD was een ‘maximaal resultaat’ op het terugdringen van het aantal asielaanvragen tegelijk broodnodig. Zowel Rutte zelf als fractieleider Sophie Hermans heeft de VVD-achterban de afgelopen maanden meermaals resultaat beloofd, niet alleen met migratiedeals in Afrika, maar ook met nieuwe maatregelen voor Nederland.
Crisissfeer
Andere partijen vragen zich wel af waarom de VVD uitgerekend nu de crisissfeer forceerde. Vorig jaar sliepen asielzoekers buiten in het gras bij Ter Apel, maar dit jaar valt de asielinstroom mogelijk wat lager uit dan de 70.000 personen waar eerder rekening mee was gehouden. De echte hitte lijkt van het asieldossier af.
Mede daarom vermoeden bronnen van de andere partijen dat de kansen bij nieuwe verkiezingen een rol spelen bij de VVD-verrassing. De VVD staat er minder slecht voor dan de rest van de coalitie. CDA wacht momenteel een slachting, D66 zou ook fors inleveren.
Voor Rutte is het de derde keer (van zijn vier kabinetten) dat zijn ploeg de rit niet uitzit. Rutte IV heeft het zo’n anderhalf jaar volgehouden. Nu het kabinet gevallen is komen ook grootse plannen mogelijk knarsend tot stilstand. Hieronder zijn in ieder geval de doelen voor stikstofreductie, net als een groot deel van het klimaatfonds.
