EU-lidstaten bereiken na jarenlange impasse doorbraak over asielbeleid
Door Priscilla Slomp
08 jun 2023
Al ruim zeven jaar lukt het de landen van de EU niet om samen te werken bij de opvang van migranten. Nu is er voor het eerst in lange tijd beweging. Daarbij gaat het om belangrijke punten als het opvangen, verdelen en terugsturen van asielzoekers.
De lidstaten willen dat migranten die amper kans maken op asiel in de toekomst aan de buitengrenzen van de EU worden opgevangen. De grenslanden zullen hiervoor speciale gesloten centra bouwen.
Die centra komen dan als het ware in een fictief stukje niemandsland te staan. Dat is net zoals op vliegvelden het geval is achter de douane. Het is de bedoeling dat deze mensen zo snel mogelijk teruggestuurd worden.
Nederland wilde in die centra ook alleenreizende minderjarigen uit veilige landen opvangen. Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) is bang dat deze jongeren vooruit worden gestuurd. Als ze dan toch asiel krijgen, kan ook hun familie naar Europa komen.
Dit standpunt leidde woensdag in de Tweede Kamer tot grote zorgen bij de linkse oppositiepartijen en coalitiepartij ChristenUnie. De rest van de Kamer steunde Van der Burg wel in dit plan. Uiteindelijk bleek donderdag dat er voor dit plan onvoldoende steun was bij andere regeringsleiders.
Lidstaat kan aantal op te nemen asielzoekers afkopen
Asielzoekers die doorgaans erkend worden als vluchtelingen mogen Europa wel in. Zij komen in een normale asielprocedure terecht in een van de aankomstlanden.
Vervolgens vindt er geen verplichte verdeling over Europa plaats. Hoewel landen jaarlijks een bepaald aantal asielzoekers moeten opnemen, kunnen ze hun aandeel afkopen. Het gaat om een bedrag van 20.000 euro per persoon.
Als een land meer asielzoekers opvangt dan het volgens de verdeelsleutel moet doen, moeten de andere lidstaten hulp bieden. Zij kunnen dan vrijwillig asielzoekers overnemen, maar ook geld of spullen aanbieden.
De Europese ministers van Justitie kwamen donderdag bijeen in Luxemburg. De onderhandelingen gingen niet van een leien dakje.
Zo konden ze het maar moeilijk eens worden over welke landen als veilig gelden. De lidstaten willen migranten die in Europa amper kans maken op asiel naar deze landen terugsturen. Uiteindelijk is het de landen gelukt hier een compromis te sluiten.
Doorbraak betekent nog geen akkoord
Nu de lidstaten er onderling uit zijn, betekent dat niet dat hun plannen al direct uitgevoerd worden. In de EU moeten zowel de lidstaten als het Europees Parlement nieuwe wetgeving (die wordt opgesteld door de Europese Commissie) goedkeuren.
Het Europees Parlement heeft in april een standpunt ingenomen over de wetsvoorstellen. Nu ook de EU-regeringen het eens zijn, kunnen de onderhandelingen tussen de lidstaten en het parlement beginnen. Pas aan het eind van dat traject is duidelijk hoe de definitieve plannen eruitzien.
In Brussel willen ze graag een eindakkoord voor de Europese verkiezingen van juni volgend jaar.
Kabinet blij met 'eerste bouwsteen'
De plannen hebben dus pas op de lange termijn een effect op het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt. "Hiermee is een bouwsteen gezet", zei Van der Burg. Hij denkt dat de plannen het aantal asielzoekers wel omlaagbrengen.
Desondanks is de ontwikkeling een opsteker voor premier Mark Rutte. Hij heeft de VVD-fractie en de leden van zijn partij beloofd met maatregelen te komen. De doorbraak kan in ieder geval op het lijstje met successen.
Dit weekend reist de premier af naar Tunesië. Hij wil samen met de Italiaanse premier Giorgia Meloni en EU-kopstuk Ursula von der Leyen een migratiedeal sluiten met het Noord-Afrikaanse land. Vanuit Tunesië wagen veel migranten de gevaarlijke overtocht naar Europa.
