Nóg meer eisen maken Landbouwakkoord een illusie, zegt LTO: ‘Kabinet draait zich helemaal klem’
Het sluiten van een landbouwakkoord is een illusie zolang de regering nieuwe doelen en deadlines blijft stapelen voor natuur, bodem, water, milieu en klimaat. Dat stelt Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO-Nederland. ,,Het kabinet draait zich helemaal klem. Ik roep de coalitiepartijen op: durf ons uit deze positie te bevrijden.’’
Edwin Timmer, Marcia Nieuwenhuis 08-06-23
Enige uitweg
Aan de mensen aan de onderhandelingstafel ligt het niet, stelt Van der Tak. ,,De wil bij de verschillende partijen is er, maar minister Piet Adema (Landbouw) zit met zijn handen gebonden.’’ De enige uitweg is dat coalitiepartijen VVD, D66, CDA en CU de bewindsman meer ruimte en flexibiliteit gunnen, meent LTO. ,,En extra tijd.’’
Een landbouwakkoord is van groot belang voor Nederland. Voor blijvende boeren is perspectief nodig op een rendabele toekomst. Daarnaast kijken provincies uit naar het akkoord als basis voor hun provinciale stikstofplannen. Vorige maand werd door boerenleiders, minister Adema en premier Rutte nog een hele nacht door onderhandeld, zonder resultaat.
Van der Tak: ,,De stapeling van doelen zet ons volledig vast. Niet alleen de landbouw, ook de industrie en zelfs de natuur. Want we zijn de afgelopen twee jaar niets opgeschoten. Dat helpt ook de natuurontwikkeling niet. Voor alle uitdagingen op het gebied van stikstof en water, laat staan de nieuwe Europese ambities, is zeker tien jaar nodig. Waarom dan krampachtig vasthouden aan een deadline van 2030? Kiezen voor 2035 zou bevrijdend werken.’’
Pauzeknop
Minister Adema van LNV kaatst de bal terug en stelt desgevraagd dat ook ‘s lands grootste boerenorganisatie moet bewegen. ,,Je kunt altijd naar de overheid wijzen, maar je moet zelf ook stappen zetten. Het alternatief van geen akkoord is altijd slechter.’’
Toch staat Nederland niet alleen bij een pas op de plaats, meent Van der Tak. ,,Ook de Belgische premier Alexander de Croo en de Franse president Emmanuel Macron hebben Brussel gevraagd de pauzeknop in te drukken wat betreft nieuwe natuurplannen. Ons kabinet mag best zeggen: de tafel ligt eerst vol genoeg.’’
Boeren zijn bereid om in zones rond Natura 2000-gebieden de biodiversiteit te stimuleren. Daarvoor is wel geld nodig, maar er is nog geen enkele toezegging van het kabinet
Sjaak van der Tak, Voorzitter LTO Nederland
Na een halfjaar onderhandelen is er nog geen uitzicht op een landbouwakkoord. Zo is er nog steeds geen zekerheid over de financiering van ecosysteemdiensten die boeren en tuinders moeten gaan uitvoeren. Het gaat om werkzaamheden die het herstel van natuur en biodiversiteit op boerenland helpen verbeteren. LTO-voorzitter Sjaak van der Tak vindt dit tekenend voor de, in zijn ogen, beperkte bewegingsruimte van minister Adema aan de onderhandelingstafel.
,,Boeren zijn bereid om in zones rond Natura 2000-gebieden de biodiversiteit te stimuleren’’, zegt Van der Tak. ,,Daarvoor is wel geld nodig. Niet voor slechts drie jaar, maar voor de komende achttien jaar. Het gaat om zo’n 600 en 800 miljoen euro per jaar. Maar er is nog geen enkele toezegging van het kabinet voor financiering op de lange termijn.’’
Zekerheid
Die honderden miljoenen euro’s kunnen deels uit Europese landbouwsubsidies worden betaald. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid maakte sinds de jaren 90 al een draai van het stimuleren van productie naar het bevorderen van plattelandsbeleid en natuurbeheer. Het stikstoffonds van 24 miljard euro is een andere optie. LTO wenst zekerheid dat er op de lange termijn budget blijft.
Het grootste discussiepunt tussen boeren en overheid is een maximale hoeveelheid koeien - en ander vee - per hectare. Het kabinet wil zo’n norm voor grootvee-eenheden als extra knop om de grootte van de veestapel mee te sturen. Naar verluidt wenst het kabinet in stappen terug naar 1,7 koe per hectare. Wie straks meer dieren heeft, zou worden verplicht om alle mest te verwerken. Zo'n grens is voor LTO ‘onder iedere omstandigheid volstrekt onacceptabel’.
,,Een platte norm werkt niet voor heel Nederland’’, zegt Van der Tak. ,,Er zijn boeren die veel meer dieren hebben, en toch aan alle stikstof- en milieunormen voldoen.’’ LTO meent bovendien dat het vooral enkele coalitiepartijen zijn die aandringen op een gve-norm. ,,Minister Adema krijgt een set kaarten in handen, waarmee hij onmogelijk kan winnen. Dat is evenmin collegiaal van zijn coalitiegenoten.’’
'Geen wens, maar een gegeven’
Toch heeft verzet tegen het vaststellen van een gve-norm volgens de landbouwminister geen zin. ,,Die norm die komt er, dat is geen wens, maar een gegeven’’, zegt hij in een reactie. De bewindsman staat er wel voor open om samen na te denken hoe negatieve effecten kunnen worden verzacht. Een maximale koeiennorm per hectare dreigt met name veehouders in het zuiden en oosten te raken.
Ook willen we voldoen aan de klimaatdoelen en stellen zelf voor om in 2050 nog slechts 12 megaton CO2 uit te stoten als landbouw
Sjaak van der Tak, Voorzitter LTO Nederland
LTO wil alleen groen licht geven voor een landbouwakkoord als aan blijvende boeren het beloofde toekomstperspectief wordt geboden. Een belangrijk signaal daarin is wat er uit de berekeningen komt die het Planbureau voor de Leefomgeving maakt op basis van enkele voorstellen. Van der Tak: ,,De vraag is niet alleen of natuur- en milieudoelen worden gehaald, maar ook of boeren en tuinders verdienvermogen overhouden.’’
Van der Tak ontkent dat boeren terugkrabbelen om bestaande milieunormen te halen. ,,Wij steunen het kabinetsbeleid om de stikstofuitstoot met 41 procent terug te brengen. Ook willen we voldoen aan de klimaatdoelen en stellen zelf voor om in 2050 nog slechts 12 megaton CO2 uit te stoten. Zelfs de strenge eisen van de Kaderrichtlijn Water omarmen wij.’’
Maar daarvoor is wel meer tijd nodig. En nieuwe eisen verscherpen de opgave aan de onderhandelingstafel. Zo wil Brussel via een nieuwe Natuurherstelverordening dat straks nog meer natuur wordt beschermd, ook buiten de Natura 2000-gebieden. Daarnaast brengt een Europese bodemstrategie per 2030 weer extra eisen met zich mee. Van der Tak waarschuwt: ,,De stapeling van doelen trekt alle zuurstof uit de lucht.’’
