Paus Johannes Paulus wist voor aantreden al van kindermisbruik door priesters

Gebruikersavatar
noumoe
Site Admin
Site Admin
Berichten: 5550
Lid geworden op: 22 nov 2020 15:27
Contacteer:

Paus Johannes Paulus wist voor aantreden al van kindermisbruik door priesters

Bericht door noumoe »

https://www.trouw.nl/religie-filosofie/ ... ~bf37687e/

Johannes Paulus II was al lang voordat hij paus werd in 1978 op de hoogte van kindermisbruik in zijn bisdom. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw.
photo_2022-12-04_00-02-20.jpg
Ekke Overbeek3 december 2022,

De latere paus Johannes Paulus II had als aartsbisschop van de Poolse stad Krakau weet van meerdere gevallen van kindermisbruik gepleegd door priesters. In 1971 liet hij een onderpriester doorwerken, nadat deze een jongen had misbruikt. Ook toen deze man in 1973 wegens misbruik was veroordeeld door een rechtbank, stond de toekomstige paus toe dat hij verder werkte als priester. In een ander bisdom vergreep de man zich opnieuw aan jongens.

Dat blijkt uit nieuw, jarenlang onderzoek door Trouw in archieven van de Poolse veiligheidsdienst. Materiaal uit deze archieven heeft in Polen een omstreden status, vanwege de methodes waarmee de veiligheidsdiensten onder het communistische regime te werk gingen. Omdat er ook processtukken en oude getuigenissen van slachtoffers inzitten, valt er uit de archiefstukken toch nieuw bewijsmateriaal te halen. Daaruit blijkt dat de latere paus veel eerder op de hoogte was van kindermisbruik dan tot nu toe gedacht. In sommige gevallen leidde de overplaatsing van een priester tot nieuw misbruik.

De Poolse paus (in functie van 1978 tot zijn dood in 2005) stond bekend als zeer conservatief. Hij werd in 2014 door de katholieke kerk heilig verklaard. Deze snelle canonisatie kreeg kritiek, omdat hij in de jaren negentig hooggeplaatste geestelijken ongemoeid liet, ondanks geloofwaardige aantijgingen dat deze mannen ontucht pleegden met minderjarigen.

Verdedigers van de paus hielden vol dat hij pas laat van het misbruik wist
Tot nu toe was maart 1985 het vroegst bekende moment waarop Johannes Paulus II hoorde over het misbruik. Hij kreeg toen een rapport overhandigd waarin de eerste ontuchtzaken tegen Amerikaanse priesters tot in detail werden beschreven. De auteur van het rapport, de dominicaan Thomas Doyle, wijdde de rest van zijn loopbaan aan het helpen van misbruikslachtoffers in de kerk.

Verdedigers van de paus hielden tot nu toe vol dat hij pas laat van het misbruik wist en dat het lang duurde voordat de ernst van het probleem tot hem doordrong.

Doyle noemt de nieuwe feiten ‘dynamiet’. “Ik heb nooit iets geloofd van de retoriek die uit het Vaticaan kwam, dat ze er niets van wisten, of dat ze niet geloofden dat priesters zoiets zouden kunnen doen. Maar het is overweldigend om hard bewijs te zien dat veel belastender is voor Johannes Paulus II dan wat ik me had kunnen voorstellen”, aldus Doyle. Hij noemt de heiligverklaring van de paus ‘een farce’.

Poolse veiligheidsdienst hield dossiers van priesters bij
In 2001, vier jaar voor zijn dood, nam de paus een maatregel tegen het kindermisbruik binnen de kerk. Bisschoppen overal ter wereld moesten voortaan geloofwaardige beschuldigingen aan het adres van geestelijken melden in Rome. In latere jaren kwamen in meerdere landen grote misbruikschandalen door kerkdienaren aan het licht. In Polen, waar de katholieke kerk nog altijd een stevige positie heeft, gebeurde dat relatief laat.

De Poolse veiligheidsdienst hield veertig jaar lang dossiers van priesters bij. De meeste papieren werden vernietigd in 1989-1990, de periode waarin de communisten zonder strijd de macht overdroegen. Dit was het resultaat van een informele overeenkomst tussen de communisten en de katholieke kerk, waardoor de kerk niet hoefde te vrezen voor compromitterende informatie verzameld door de vertrekkende veiligheidsdienst. Maar nu blijkt dat het resterende materiaal nog veel informatie bevat over seksuele misdrijven gepleegd door geestelijken.

Paus Johannes Paulus II was een kwart eeuw lang een icoon op het wereldtoneel. Hij reisde de wereld over en trok enthousiaste mensenmassa’s met zijn charisma, acteertalent en zijn aura als bisschop uit een communistisch land dat de kerk onderdrukte. Deze paus werd in 1920 in Polen geboren als Karol Wojtyla.

Na zijn verkiezing tot paus in 1978 inspireerde hij de strijd tegen het communisme, niet alleen in zijn vaderland Polen, waar hij al bij leven als een heilige werd vereerd. Dat hij al eerder van het misbruik wist blijkt uit documenten uit de archieven van de communistische veiligheidsdienst SB; de archieven van de rooms-katholieke kerk uit die tijd zitten nog altijd op slot. Trouw bestudeerde duizenden documenten.

Topje van de ijsberg
Tot tien jaar geleden geloofde bijna niemand in Polen dat ook de kerk aldaar op grote schaal kindermisbruik in de doofpot stopte. Dat veranderde na publicaties in onder meer Trouw in 2013, die in Polen ook in boekvorm verschenen. Daarna benoemden de Poolse bisschoppen een zaakgelastigde voor jeugd en kinderen. Die rapporteerde in 2019 dat tussen 1990 en 2018 382 mensen bij de bisschoppen aangifte deden van seksueel misbruik. Het ‘topje van een ijsberg’, aldus de rapporteur.

Het lichten van het SB-archief laat zien hoe groot die ijsberg is. De documenten maken gewag van zaken die de rooms-katholieke kerk destijds als ‘zedenschandaal’ bestempelde. Priesters in het aartsbisdom Krakau deden niet alleen dingen die ze als priesters niet mochten van de kerk (ze hadden maîtresses, onderhielden homoseksuele relaties of waren stiekem vader) maar begingen ook misdrijven: vrouwen werden aangerand, kinderen mishandeld en misbruikt.

Wojtyla stond bekend als vergevingsgezind
De latere paus Wojtyla werd in 1964 aartsbisschop van Krakau, een belangrijke post in de Poolse kerk. Uit die tijd vermelden de documenten uit het SB-archief een tiental goed gedocumenteerde misbruikgevallen. Van andere gevallen wordt alleen kort melding gemaakt. Al direct bij zijn aantreden kreeg Wojtyla te maken met kerkdienaren die ontucht pleegden met kinderen. Hij stond erom bekend vergevingsgezind te zijn jegens zijn priesters.

In 1959, toen Wojtyla nog hulpbisschop in Krakau was, werd een onderpriester (vicaris) uit het dorp Wawrzynczyce overgeplaatst omdat hij op een lagere school meisjes ‘demoraliseerde’, zoals dat in die tijd heette. “Hij heeft een slechte reputatie in de Krakause curie”, schreef de Poolse veiligheidsdienst in 1961 over deze priester. “Hij heeft een zwak voor vrouwen en meisjes die hij lastigvalt, waardoor hij al vaker in de problemen is gekomen.”

Op dat moment had bisschop Wojtyla al grotendeels de leiding over het aartsbisdom Krakau, omdat de aartsbisschop ernstig ziek was. Na diens dood in 1962 nam Wojtyla ook formeel het roer over. Hij schorste de vicaris eind dat jaar – niet vanwege het lastigvallen van meisjes, maar omdat hij zich openlijk tegen zijn kerkelijke superieuren keerde.

Naar een psychiater gestuurd
Eind jaren zestig had aartsbisschop Wojtyla opnieuw te maken met een vicaris die meisjes ‘demoraliseerde’, in een parochie nabij het stadje Zywiec. De veiligheidsdienst kreeg deze informatie bevestigd uit drie bronnen, volgens archiefstukken, onder meer door klachten van parochianen. Wojtyla plaatste de priester over, maar in zijn volgende parochie ging de vicaris – wederom volgens drie bronnen – weer over de schreef. Een bron meldt ook dat deze vicaris al op tijdens zijn opleiding tot priester naar een psychiater werd gestuurd wegens ‘seksuele problemen’, maar dat Wojtyla hem niettemin tot priester wijdde.

Veel informatie van de veiligheidsdienst is afkomstig van informanten die op gezette tijden verslag uitbrachten. De rooms-katholieke kerk, de grootste ideologische concurrent van het communistische regime, werd scherp in de gaten gehouden. Veel priesters waren informant, in ruil voor materiële voordelen, hulp in hun carrière, of omdat ze werden gechanteerd met eigen misdragingen zoals zedendelicten.

Het archief van de SB (Sluzba Bezpieczenstwa) is voor veel Polen nog altijd taboe. Oudere mensen die onder het communisme leefden zien het als een giftige erfenis, een bron van beschuldigingen en verdachtmakingen. Wie zich beroept op een document van de SB krijgt onvermijdelijk de tegenwerping dat deze dienst loog en vervalste.

Geheime afdeling van de politie
Dat maakt de informatie uit de dossiers niet per definitie onbruikbaar. Het is een feit dat de SB, die functioneerde als een geheime afdeling van de reguliere politie, methodes toepaste als afluisteren, andermans post lezen en zich bediende van chantage. Maar naast het verzamelen van zoveel mogelijk informatie, deed de SB wat elke inlichtingendienst doet: het kaf van het koren scheiden en gegevens verifiëren door ze naast andere bronnen te leggen. Van elke informant werd regelmatig een karakterschets opgesteld waarin zijn geloofwaardigheid centraal stond. Informatie over zedendelicten is vaak afkomstig uit verschillende bronnen. Bovendien bevestigen sommige mensen een halve eeuw na dato aan Trouw de affaires waarvan in de archieven melding wordt gemaakt.

De rooms-katholieke kerk in Polen leunt voor haar autoriteit zwaar op het verleden: op haar rol als bemiddelaar tussen de communisten en de oppositie, maar vooral op de heldenstatus van de Poolse paus. De secularisatie in Polen is de afgelopen jaren in een stroomversnelling geraakt. Kerkbezoek, deelname aan godsdienstonderwijs en het aantal priesterroepingen vertonen een dalende trend.

In Polen zijn 1060 scholen vernoemd naar Johannes Paulus II. Sinds kort is er ook in zijn geboorteland meer aandacht voor zijn rol bij het verhullen van kindermisbruik.

Het aartsbisdom Krakau heeft niet gereageerd op vragen van Trouw.
Plaats reactie

Terug naar “White Pope”