Nu definitief: na mislukte uitstelpoging PVV stemt ook Eerste Kamer voor spreidingswet

[noumoe]

https://www.ad.nl/politiek/nu-definitie ... ~a6219cd7/

Nu definitief: na mislukte uitstelpoging PVV stemt ook Eerste Kamer voor spreidingswet

De Eerste Kamer stemt definitief in met de spreidingswet die asielzoekers beter over gemeenten moet verdelen. Van de senatoren stemden 43 vóór en 27 tegen. Vijf senatoren, onder wie een VVD’er, waren afwezig bij de hoofdelijke stemming. De rest van de VVD-fractie in de senaat stemde, zoals vorige week al was aangekondigd, voor de wet van staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD).

De VVD-fractie in de Tweede Kamer is juist tegen de spreidingswet. Ook partijleider Dilan Yesilgöz wil eerst maatregelen nemen om het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt te beperken voor ze wil nadenken over een eerlijke verdeling over gemeenten. Het leverde haar in de formatieonderhandelingen volgens PVV-leider Geert Wilders een ‘groot probleem’ op.

De PVV probeerde de stemming dinsdag nog wel uit te stellen. In een zeldzame derde termijn van het debat eiste senator Alexander van Hattem eerst een reactie van de regering over een nieuw Raad van State-advies voor de senaat over de spreidingswet zou gaan stemmen. De rest van de Eerste Kamer ging daar niet in mee. De hoofdelijke stemming ging gewoon door. Eén CDA’er, Hugo Doornhof, stemde anders dan zijn fractiegenoten; hij stemde tegen de wet.

Van der Burg turfde tijdens de stemming mee. Nadat de wet was aangenomen, zei hij een ‘dubbel’ gevoel te hebben. ,,Ik ben staatssecretaris, ik heb deze wet verdedigd, dan wil je ‘m ook binnenhalen. Tegelijkertijd zie je hoe ingewikkeld het ligt in het land en binnen mijn eigen partij. Dat is ook iets dat ik niet wil.”

Milo Schoenmaker, bestuursvoorzitter van het COA, reageert opgelucht. ,,Deze uitslag is goed voor ons. Het is een climax van een intensieve periode. Maar we zijn er nog lang niet. We hopen dat veel gemeenten nu met ons in gesprek zullen komen en dat we snel kunnen gaan bouwen.” Volgens Schoenmaker wordt volgende week bekend hoeveel asielzoekers elke gemeente moet gaan opvangen.

Wet lange tijd onzeker
Dat de spreidingswet er nu komt en op 1 februari ingaat, was lange tijd onzeker. Na de aankondiging, op het hoogtepunt van de opvangcrisis in de zomer van 2022, werd de wet inzet van politiek getouwtrek binnen kabinet-Rutte IV. De VVD wilde geen ‘dwangwet’ die gemeenten in het uiterste geval kan dwingen een asielzoekerscentrum (azc) te openen. Volgens voorstanders is zulke dwang wel nodig, omdat veel gemeenten al jarenlang weigeren asielzoekers op te vangen. RTV Noord zocht vorige week nog uit dat het om 111 van de 342 gemeenten gaat.

Uiteindelijk werd gekozen voor een systeem waarbij gemeenten eerst met een bonus (tot maximaal 5000 euro per bed) worden verleid om meer opvangplekken beschikbaar te stellen. Daarmee kon uiteindelijk ook de VVD instemmen, al moest premier en toenmalig VVD-partijleider Mark Rutte eerst aan de Tweede Kamerfractie toezeggen dat er ook maatregelen zouden worden genomen om de hoge instroom van asielzoekers in te perken. Maar de wet werd onnodig complex gevonden en ‘mogelijk onuitvoerbaar', stelde de Raad van State, evenals gemeenten en provincies.


Het kabinet zette de wet desondanks door. Maar na de kabinetsval afgelopen zomer leek de wet controversieel te worden verklaard, waardoor het overgelaten zou worden aan een nieuw kabinet. De Tweede Kamer besloot de spreidingswet toch te behandelen. Uiteindelijk werd de ingewikkelde systematiek van de wet nog aangepast en stemde de Tweede Kamer in oktober in met de wet.

Maar in de Eerste Kamer leek een meerderheid niet in zicht. En nadat bij de verkiezingen tegenstanders van de spreidingswet een meerderheid haalden, probeerde VVD-leider Dilan Yesilgöz mede namens PVV, NSC en BBB het debat in de senaat over de wet te torpederen. Dat mislukte. Ook de Eerste Kamer wilde de wet nog voor het aantreden van een nieuw kabinet behandelen.

Twee dagen debat
Vorige week trok de senaat twee volle dagen en avonden uit om de wet te bespreken. Vooraf leek Van der Burg voor steun afhankelijk van twee eenmansfracties: die van 50Plus en OPNL. En misschien een paar BBB-senatoren. Maar al tijdens het debat op maandag bleek de VVD-fractie minder kritisch over de wet en leek de fractie te neigen naar een voor-stem. Van der Burg probeerde dinsdag de hele dag senatoren te overtuigen. Die avond kwam VVD-Eerste Kamerlid Marian Kaljouw met het voor de staatssecretaris verlossende woord: haar hele fractie zou vandaag vóór de wet stemmen.

Zonder de VVD had Van der Burg geen meerderheid gekregen. De voltallige BBB-fractie stemde tegen, en ook 50Plus - die het oordeel over de wet tot het laatste moment geheim hield - stemde tegen.

De wet lost de problemen in aanmeldcentrum Ter Apel niet meteen op, zo stelde Van der Burg vorige week al. Gemeenten hebben na 1 februari nog tot 1 november de tijd om opvangplekken aan te dragen. Pas als er begin 2025 te weinig bedden zijn aangeboden, kan de staatssecretaris eventueel besluiten gemeenten te dwingen. Van der Burg stelde dat asielzoekers nog zeker twee jaar ook in (crisis)noodopvang zullen moeten worden opgevangen.